انشعابات فاضلاب
انشعاب فاضلاب : سامانه ای که فاضلاب مجموعه های مسکونی تجاری و یا صنعتی را به شبکه ها و خطوط جمع کننده فاضلاب متصل می نماید.
هر انشعاب فاضلاب شامل متعلقاتی شامل موارد ذیل می باشد:
- سیفون،
- لوله،
- دریچه چدنی یا پلیمری،
- زانو،
- بوشن،
- انشعابگیر،
- سه راه
- در پوش لاستیکی
بسته به شرایط فیزیکی انشعاب متعلقات فوق ذکر شده در مقادیر مختلف مورد استفاده می گیرد.
سیفون فاضلاب و محفظه بازدید و شستشو :
برای جلو گیر از ورود گاز های نامطبوع خطوط جمع کننده شبکه فاضلاب و همچنین ایجاد مانعی برای ورود حشرات وجوندگان به داخل منازل مشترکین استفاده از سیفون در انتهایی ترین بخش لوله فاضلاب ملک ضروری می باشد.
متداول ترین نوع سیفونهای مصرفی، سیفون دوبل می باشد،شکل سیفون طوری است که با جمع شدن چربیهای همراه فاضلاب و یا گیر کردن اجسام درشت و شناوردر آن انسداد گرفتگی آن امکان پذیر می باشد، برای دسترسی به آن و امکان خارج نمودن اجسام درشت ، شستشو و رفع گرفتگی از آن، لوله ای که قطر آن در حدود100 میلیمتر و از جنس سیفون می باشد از وسط آن تا سطح زمین بالا آمده و در سطح زمین بوسیله یک محفظه مجهز به در پوش به طوری که لوله بازدید در مرکز آن تثبیت شده باشد محافظت می گردد. جهت جلو گیری از داخل شدن اجسام خارجی به علمک بازدید به وسیله یه در پوش لاستیکی مسدود می گردد.
پس از اتمام کار نصب سیفون و اطمینان از تراز بودن آن و اخذ تائیدیه کتبی از نماینده فنی واحد بهره برداری سازمان مسئول و برای جلوگیری از حرکت و جابجایی آن لازم است که با بتون ریزی اطراف آن با بتون سبک، آن را مهار نمود. ضخامت بتن ریزی روی سیفون از همه جهات و جوانب نباید کمتر از ۵ سانتی متر باشد.
سه راهی
سه راهی انشعاب فاضلاب یک سه راهی با زاویه ۴۵ درجه و ندرتا ۹۰ درجه است که قطر آن برابر قطر لوله جمع کننده فاضلاب و قطر ناف آن معادل قطر لوله انشعاب فاضلاب ملک بوده و انشعاب فاضلاب از طریق آن به لوله جمع کننده فاضلاب متصل می گردد. این سه راهی باید در هنگام اجرای خط جمع کننده فاضلاب به گونه ای بر روی آن نصب شود که امتداد محور زاویه ناف آن به محل دفع فاضلاب ملک منتهی شود و زاویه ناف آن با افق ۴۵ – ۳۰ درجه باشد. در یک انشعاب معمولی جنس لوله انشعاب، سیفون و سه راهی انشعاب باید یکسان باشند تا بتوان آن انشعاب را به راحتی و به درستی اجرا کرد. | متداولترین جنس مصرفی این قطعات در حال حاضر پی وی سی، پلی اتیلن و پلی پروپیلن می باشد.
- اتصال لوله انشعاب به خط اصلی به دو طریق انجام می گردد. روش اول که بیان گردید استفاده از سه راهی می باشد که می بایست هنگام اجرا خط اصلی فاضلاب رو محل انشعابات پیش بینی و سه راهی تعبیه گردد. در روش دوم که بعد از اجرای خطوط اصلی اجرا می شود لوله اصلی در محل مناسب توسط گردبر بریده شده و خط انشعاب به وسیله قطعه ای به نام انشعاب گیر یا موفه به خط اصلی متصل می گردد.
- اتصال انشعاب فاضلاب با استفاده از عمل سوراخ کاری لوله جمع کننده فاضلاب فقط با تایید نماینده فنی واحد بهره برداری سازمان مسئول و در محلی که وی تعیین خواهد نمود امکان پذیر می باشد. همچنین عمل سوراخ کاری و وصل انشعاب فاضلاب ملک فقط در حضور نماینده فنی واحد بهره برداری سازمان مسئول باید انجام شود. در این حالت سوراخ ایجاد شده حتما باید در بالای لوله جمع کننده فاضلاب ایجاد گردد.
- این نوع اتصال انشعاب (اتصال انشعاب به خط اصلی توسط سه راهی یا موفه) فاضلاب فقط تا قطرهای ۳۰۰ میلی متر و در شرایط بسیار استثنایی ۴۰۰ میلی متر آن هم با وجود سه راهی انشعاب فاضلاب بر روی آن و در موارد خیلی خاص و ضروری و با موافقت نماینده فنی واحد بهره برداری سازمان مسئول و با انجام سوراخ کاری لوله تحت شرایط کاملا ویژه مجاز بوده و انجام آن بر روی لوله هایی با قطرهای بیش از ۴۰۰ میلی متر ممنوع می باشد.
- برای نصب انشعاب فاضلاب املاک واقع در معابر با عرض بالا، معابری که که جنس لوله جمع کننده فاضلاب آنها طوری است که امکان سوراخ کاری بر روی آنها با نصب سه راهی انشعاب بر روی آنها وجود ندارد، و یا معابری که عمق خط لوله جمع کننده فاضلاب آنها بالا باشد (معمولا بیش از ۳ متر) و یا خطوط جمع کننده با قطرهای ۴۰۰ میلی متر به بالا می باشد از خطوط کمکی استفاده می گردد. و این کار باید با استفاده از خطوط جمع کننده کمکی فاضلاب مطابق شکل ۶-۲ و با توجه به شرایط محلی معبر و در فواصل معینی از طریق اتصال به آدم روهای خطوط لوله جمع کننده فاضلاب معبر انجام گردد. در این صورت باید توجه داشت که هنگام اجرای آدم روهای خط جمع کننده فاضلاب معبر، لوله های انتظار اتصال این خطوط کمکی به آدم روها بصورت آدم رو ریزشی و در کف آدم رو در ماهیچه بندی آن پیش بینی گردد.
سه راهی
به پایین ترین و انتهایی ترین بخش لوله انشعاب که از محل سیفون ملک شروع و به لوله جمع کننده فاضلاب معبر متصل گشته و کلیه فاضلابهای تولید شده در ملک را به خط جمع کننده فاضلاب معبر متصل می نماید،لوله انشعاب فاضلاب گفته می شود اتصال لوله انشعاب فاضلاب به لوله جمع کننده فاضلاب معبر می تواند به وسیله انشعاب گیر یا سه راهی صورت گیرد.
جنس لوله انشعاب فاضلاب می تواند آزبست سیمان، فایبر گلاس، چدن، سفال، پلی اتیلن، و پی وی سی با حداقل سفتی 8 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و ماکزیمم تغییر قطر خارجی ۵٪ (برای لوله های پلاستیکی)، پس از اعمال بار خارجی بر روی آن باشد. استفاده از لوله های زیر به عنوان لوله انشعاب فاضلاب ممنوع می باشد:
- لوله های بتونی ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی متر.
- لوله های چدنی بدون ساکت و اسپیگات.
- لوله های پی وی سی با سفتی کمتر از ۸ کیلوگرم بر سانتی متر مربع.
روش نصب انشعاب به خط جمع کننده :
لوله فاضلاب ملک به پایین ترین بخش افقی لوله فاضلاب که تمام واحد های چهاد دیواری ملک را دریافت و به لوله انشعاب فاضلاب آن ملک منتقل می نماید اطلاق می گردد، لوله انشعاب فاضلاب ملک به پایین ترین و انتهایی ترین بخش از لوله فاضلاب یک ساختمان که از محل سیفون واحد ملک شروه می شود و به لوله جمع کننده فاضلاب وصل می گردد اطلاق می شود این لوله از یک سو به جمع کننده فاضلاب و سوی دیگر به سیفون فاضلاب ملک متصل می شود.
*** پایین ترین ریزش گاه ملک انشعاب گیرنده باید 90 سانتیمتر از کف لوله جمع کننده فاضلاب معبر در حال اتصال به انشعاب با لاتر باشد.
***چنانچه لوله انشعاب فاضلاب از حد معمول بیشتر بوده و ریزشگاه فاضلاب ملک در عمق پایین تر از لوله جمع کننده باشد و امکان انتقال فاضلاب به روشی ثقلی نباشد می توان با استفاده ار پمپ بالا رونده فاضلاب انشعاب را به خطوط جمع کننده وصل نمود.
انتخاب قطر و تعداد سیفون با استفاده از تعداد خانوار سرویس گیرنده
مشخصات فنی اجرای انشعاب فاضلاب:
*- استفاده از زانو 90 درجه در لوله انشعاب فاضلاب 110 میلی متری ممنوع می باشد.در صورتی که هیچ گزینه دیگری وجود نداشته باشد می توان از زانو 90 درجه شعاع بالا استفاده نمود به شرطی که بعد از زانو یک دریچه بازدید جهت رفع گرفتگی تعبیه گردد.
*- شاخه های جانبی وارده به لوله انشعاب فاضلاب باید به صورت اریب و در جهت جریان فاضلاب به لوله فاضلاب متصل گردد.
*- نصب هر گونه زانویی با هر شکل هر زاویه بروی خطوط انشعاب 160 میلی متر به بالا مجاز نیست و در این گونه موارد از حوضچه دسترسی استفاده می شود.
*- کلیه متعلقات و اتصالات مصرفی در خطوط انشعاب فاضلاب باید دارای زاویه 45 درجه بوده و اتصال یک لوله به لوله دیگر باید در جهت جریان عبور فاضلاب و به صورت مورب انجام شود.
*- شیب لوله های انشعابات فاضلاب برای اقطار مختلف آن طوری انتاخاب می گردند که در لوله های با جریان نیمه پیر،سرعتی حداقل معادل 80 سانتی متر بر ثانیه عبور فاضلاب در داخل لوله انشعاب تامین گردد.
*- در محلهایی که احتمال برگشت فاضلاب به داخل ملک در اثر بارندگی شدیدطغیان رود خانه ها، گرفتگی خطوط جمع کنند فاضلاب و یا کم بودن شیب وله فاضلاب و جود داشته باشد نصب شیر یک طرفه برای جلو گیری از برگشت فاضلاب الزامی است.
*- وصل انشعاب فاضلاب کارواش ها ،تعمیر گاهها و سایر کار گاهها و محل هایی که فاضلاب آنها حاوی شن وماسه قابل ملاحظه ویا چربی بیش از 100 میلی گرم بر لیتر ویا مواد غیر مجاز باشد بدون پیش بینی و احداث تاسیسات پیش تصفیه لازم ماننده ئانه گیر و چربی گیر ممنوع است.
تصاویر فوق مربوط به دو نمونه چربی گیر می باشد
حداکثر مجاز پارامتر های کیفی پسابهای صنعتی تخلیه به شبکه فاضلاب
حفاری خطوط لوله انشعاب فاضلاب وبستر سازی خاکریزی روی لوله انشعاب :
بیشتر مواقع لرای وصل انشعاب از روش ترانشه روباز استفاده می گردد مگر بسته به شرایط محل ویا نظر طراح از روشهای ماننده نقبی استفاده گردد در روش ترانشه برای لوله های تا قطر 150 میلی متر عرض ترانشه را می بایست تا 70 سانتیمتر و برای قطر های بالا تر عرض 80 سانتیمتر حفاری نمود.
پس از کوبیدن بستر و آماده شدن آن باید محل استقرار ربع پایینی لوله کاملا در بستر از پیش آماده شده برای آن فروبرده .در صورتی که کف ترانشه حفاری شده سنگ لاخی بوده و یا بستر آن سست باشد باید کف بستر لوله 10 سانتیمتر بیشتر تراشیده گردد و به وسیله شن و ماسه و یا مصالح مرغوب دیگر بستر سازی شده و بستر کاملا محکمی برای لوله انشعاب فاضلاب ایجاد گردد، در محل نصب سیفون انشعاب باید حد اقل 75 سانتیمتر باشد.
نکات:
سه راهی انشعاب فاضلاب باید در محلی بر روی لوله جمع کننده فاضلاب نصب شود که امتداد محور زاویه ناف آن به محل دفع فاضلاب ملک منتهی شود و زاویه ناف آن با افق ۴۵-۳۰ درجه باشد.
سیفون فاضلاب ملک متصل می باشد. قطر حداقل لوله انشعاب فاضلاب ملک با توجه به جنس آن نباید از ۱۰۰ یا ۱۱۰ میلی متر کمتر باشد و لوله کشی فاضلاب داخل هر ملکی همراه با انشعاب فاضلاب آن ملک باید از لوله کشی فاضلاب املاک دیگر مستقل و جدا از هم باشد. هر لوله انشعاب فاضلاب فقط متعلق به یک ملک می باشد.
پایین ترین ریزشگاه فاضلاب هر ملک انشعاب گیرنده باید حداقل 90 سانتی متر از کف لوله جمع کننده فاضلاب معبر در محل اتصال انشعاب فاضلاب به آن بالاتر باشد.
استفاده از زانویی 90 درجه در لوله های انشعاب فاضلاب ۱۱۰ میلی متری ممنوع می باشد، ولی چنانچه هیچ گزینه دیگری وجود نداشته باشد می توان از زانویی 90 درجه با شعاع بالا استفاده کرد مشروط بر اینکه بلافاصله پس از آن جهت رفع گرفتگی لوله دریچه بازدید تعبیه گردد.
شاخه های جانبی وارده به لوله انشعاب فاضلاب باید به صورت اریب و در جهت جریان فاضلاب به لوله انشعاب فاضلاب متصل شوند.
نصب هرگونه زانویی با هرشکل، هر شعاع و هر زاویه ای بر روی خطوط انشعاب ۱۶۰ میلی متر به بالا مجاز نیست و در این گونه موارد از حوضچه دسترسی استفاده می شود. کلیه متعلقات و اتصالات مصرفی در خطوط انشعاب فاضلاب باید دارای زاویه حداکثر ۴۵ درجه بوده و اتصال یک لوله به لوله دیگر باید در جهت جریان عبور فاضلاب و به صورت مورب انجام شود.
شیب لوله های انشعاب فاضلاب برای اقطار مختلف آن طوری انتخاب می گردند که در لوله های با جریان نیمه پر، سرعتی حداقل معادل ۸۰ سانتی متر بر ثانیه برای عبور فاضلاب در داخل لوله انشعاب فاضلاب تامین گردد. شیبهای مجاز، حداقل و حداکثر این لوله ها برای لوله های متداول (پلی اتیلن، پی وی سی، جی آرپی، و غیره) به شرح جدول ۵-۲ میباشد. هنگام نصب لوله انشعاب فاضلاب باید پیش بینیهای لازم برای تامین حداقل شیب مورد نیاز لوله انجام شود. توجه شود که حداکثر شیب لوله انشعاب فاضلاب ۴۵٪ می باشد و در شبهای بیش از این لوله انشعاب فاضلاب باید حتما بوسیله بستهای مناسب به زمین ثابت گردد.
نسبت به خطوط جمع کننده فاضلاب حداقل ۳۰ سانتی متر بالاتر از لوله فاضلاب معبر نصب می گردد (شکل ۴-۱). ذکر این نکته ضروری است که نصب سیفون انشعاب فاضلاب در عمقهای بیشتر از متر مشکلات احتمالی برای سایر تأسیسات شهری را به حداقل میرساند. عمق سیفون انشعاب فاضلاب می تواند تا ارتفاع ۲ متر هم باشد، ولی برای عمقهای بیشتر از ۲ متر باید از مصالح مقاوم تری همچون چدن و سفال و غیره استفاده نمود یا احتیاطهای لازم برای نصب سیفون بعمل آورد. از نصب سیفون در محل زندگی مشترک حتی الامکان باید خوددداری شود.